‘Η ΜΝΗΜΗ ΔΑΚΡΥΖΕΙ’: Ύμνος δοξαστικός-λόγος απαξιωτικός

Ύμνος δοξαστικός

Στην κορυφή των προτιμήσεων του φιλοθεάμονος κοινού, σαν το πλέον προβεβλημένο άθλημα απ’ το σύνολο των ΜΜΕ, που μας συστήνουν να το αντιμετωπίσουμε με εκτίμηση και σεβασμό και μας προτρέπουν να το παρακολουθούμε, να το υποστηρίζουμε και να το προστατεύουμε.

Σήμερα αποτελεί ένα γιγάντιο κοινωνικό φαινόμενο που ακολούθησε στην διαδρομή των δεκαετιών τις επεκτατικές τάσεις των εμπνευστών Βρετανών, που στα μέσα του 19ου αιώνος εξυφαίνoυν σε πλήρη ανάπτυξη, όλο τον αποικιοκρατικό τους ιστό, που σε μέγιστο βαθμό συνετέλεσε στην εξάπλωση, γιγάντωση και πρόοδο του λαοφιλέστερου των αθλημάτων.

Το άθλημα που συγκινεί, συνεπαίρνει και συνενώνει για την επίτευξη του επιδιωκόμενου, ανομοιογενείς πολιτικές, κοινωνικές και πολιτισμικές ομάδες ανθρώπων, υποδηλώνοντας με τον πιο αποκαλυπτικό του τρόπο τον αταξικό χαρακτήρα του. Το ποδόσφαιρο και βέβαια στην Ελλάδα, ούτε περιθωριακή υπόθεση αποτελεί, ούτε και προνόμιο της ‘Λούμπεν’ αστικής τάξης. Ένα παγκόσμιο σταυροδρόμι εθνών, λαών και πολιτισμών, που με την βοήθεια της εικόνας αυτές οι οντότητες αφήνουν τα φολκλορικά τους αποτυπώματα, σε κάθε κορυφαίο ποδοσφαιρικό γεγονός στον πλανήτη, παράγοντας πέραν των αγωνιστικών γεγονότων μια πανδαισία δυσαρμονίας σ’ ένα αντιθετικό συνταίριασμα, ήχων, χρωμάτων και εικόνων.

Το ποδόσφαιρο με την τεράστια εξάπλωση του, την ασύνορη δημοτικότητα και την καθολική απήχηση τονίζει το κοινωνικό του ύφος και χαρακτήρα, ακριβώς γιατί προκαλεί καταλυτικές επιδράσεις στην οικονομία, στην πολιτική και κοινωνική σφαίρα, στην ψυχολογία των λαών, παράγοντας την ανάγκη για μια πιο προσεκτική και εύστοχη ερμηνεία και ανάλυση αυτού του φαινομένου.

Κίνητρο για την επιλογή αυτής της σαφέστατα ορθολογικής εισαγωγής υπήρξε η πρόοδος του ποδοσφαίρου, η πρόοδος που καθημερινά επεκτείνεται με ρυθμούς γρήγορους σε όλο τον κόσμο και που παρέχει την χαρά της άθλησης και την ευτυχία της παρακολούθησης ενός συναρπαστικού θεάματος, μέσα από ένα κοινωνικό θέαμα θεατρικής φύσης, με όλες τις τελετουργίες του, τόσο στον αγωνιστικό χώρο όσο και στην εξέδρα, με τις μυσταγωγίες των κανόνων του, την ιδιαιτερότητα των εθίμων του, την παρουσία μεγάλων αστέρων, τις δεξιοτεχνίες τους, με τον φανατισμό και το πάθος των θεατών.

Λόγια εμπνευσμένα, ‘κομμένα και ραμμένα’ σε πλάνο παγκόσμιο. Τούτο το καλοκαίρι -2014- στα γήπεδα της Βραζιλίας, με την Ελλάδα και πάλι παρούσα.

Λόγος απαξιωτικός

Κατά καιρούς το ποδόσφαιρο αποτέλεσε ‘όχημα δικτατορικού συρμού’ κάθε ανελεύθερου καθεστώτος. Υπερόπλο πολιτικής προπαγάνδας το ποδόσφαιρο και για τη χούντα των συνταγματαρχών στην επιτηδευμένη λογική διαταραγμένων εγκεφάλων ‘ο λαός, ο άρτος, τα θεάματα’. Σε κάποια φάση όπως υποστηρίζει, ο ακαδημαϊκός, φιλόσοφος και συγγραφέας Σαράντος Καργάκος, ο λαός δέχεται τα ‘θεάματα’ και ξεχνά τον ‘άρτον’. Και στηλιτεύει ο εξαίρετος καθηγητής κάθε ιδεολογικό απολογητή της ποδοσφαιροφιλίας, στο ζοφερό περιβάλλον της Απριλιανής ‘κοσμογονίας’.

Και ένας δικός μας ο Γιάννης Σκαρίμπας ‘ρίχνει τους κεραυνούς του’. Βρίσκει το ποδόσφαιρο μισητό και ηλίθιο άθλημα: ‘Είναι θρησκεία και μάλιστα τοτεμική, η εξαλλοσύνη αυτή της μπάλας, όπου εκταοντάδες χιλιάδες συντοπιτών μας και εκατομμύρια ανά τον κόσμο καταβάλλονται από παραληρηματικό αμόκ, μπρος στις κλωτσιές μιας δερμάτινης και ηλίθιας φούσκας. Τέτοιους και τόσους ζηλωτές έχει καμιά άλλη θρησκεία να επιδείξει;’.

Λέγει ο καθηγητής κοινωνιολογίας της Παντείου Γρηγόρης Τσάκωνας: ‘Πολλοί θεωρούν το ποδόσφαιρο ολιγώτερον ευγενές σπορ από τον κλασσικό αθλητισμόν. Ας μην λησμονούν όμως ότι εις το ποδόσφαιρον δεν υπάρχει ρεκόρ παρά μόνο νίκη, και κατά τούτο το ποδόσφαιρο ομοιάζει προς τον αρχαίο αθλητισμό(!)’ και συνεχίζει ‘τεράστιαν κοινωνικήν σημασίαν έχει το ποδόσφαιρον ως σπορ κατ’ εξοχήν μαζικής συμμετοχής ατόμων τα οποία βιώνουν και συμπάσχουν εις τον αγώνα, διότι απορροφά και οδηγεί εις εκτόνωσιν την διάθεσιν επιθετικότητος που χαρακτηρίζει τον σύγχρονον νευρωτικόν άνθρωπον της εποχής μας. Η εκτόνωσις αυτή συντελείται εις τον χώρον της παιδιάς (εννοεί γήπεδα) και όχι εις χώρους νευραλγικότερους δια την τήρησιν της κοινωνικής τάξης και συνοχής’.

Τα σχόλια περιττεύουν. Ο σοφός καθηγητής αρκετό σπόρο έσπειρε. Το έθνος δρέπει σήμερα τους γλυκούς καρπούς της σοφίας του. Γιατί να εξεγερθούν σήμερα οι Έλληνες για τα σκάνδαλα, για την πολιτική αλήθεια; Αυτά είναι νευραλγικοί χώροι! Εκτονώνονται στα γήπεδα. Η ομάδα έγινε ιδέα από από ανίδεους νεαρούς και μόνο.

Λίγο πριν τα γεγονότα του Πολυτεχνείου νεαροί διαδηλωτές φώναζαν: ‘Κάτω το ποδόσφαιρο’. Μετά ήλθε το έπος του Πολυτεχνείου. Σήμερα το Πολυτεχνείο πέθανε. Το ποδόσφαιρο ζει. Οι δικτάτορες εκδικούνται!

Και μια σύγχρονη άποψη που διαβάζουμε στην πρώτη σελίδα της εφημερίδας ‘ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΕΥΒΟΙΑ’ της 25ης Ιανουαρίου του 2013: ‘Μην αμφιβάλλετε, ότι το ακαταμάχητο σύγχρονο υπερόπλο δεν είναι άλλο απ’ το ποδόσφαιρο! Αυτό που εκτοξεύτηκε από τις αλάνες της ξυπολυσιάς, στα γήπεδα-παλάτια, με τους προϋπολογισμούς των ομάδων να συναγωνίζονται αυτούς των κρατών. Μόνο που αντί να κλωτσάνε κεφάλια σκοτωμένων, σήμερα κλωτσάνε ‘φυλακισμένο’ αέρα, σε δερμάτινα στρογγυλά ασκιά…’

Σε αυτό το σημείο ας παρακολουθήσουμε ακόμη κάποιες βαθυνούστατες περιφραστικές ατάκες του σπουδαίου καθηγητή και φιλοσόφου Σαράντου Καργάκου, που επιδεικνύει αιχμηρά επιθετικό πνεύμα κατά του ποδοσφαίρου:

• ‘Οι άνθρωποι που ενδιαφέρονται για την κουλτούρα δεν αντιπροσωπεύουν υπολογίσιμη εκλογική πελατεία. Αντίθετα οι άνθρωποι των γηπέδων μπορούν να καθορίσουν την έκβαση ενός εκλογικού αποτελέσματος. Γι’ αυτό δίνονται άθφονα στο ποδόσφαιρο και ψιχία στην κουλτούρα’.
• ‘Απ’ την κερκίδα θα ξεπηδήσει η σπίθα που θα πυροδοτήσει το νέο διχασμό’.
• ‘Τα βραχυκλωμένα και βραχνιασμένα απ’ τα ουρλιαχτά πλήθη βλέπουν τις αθλιότητες των αρχόντων του γηπέδου και ξεχνούν τις αθλιότητες των αρχόντων της πολιτικής’.
• ‘Τα οπτικά ερεθίσματα αποτελούν μοντέρνο τρόπο χειραγώγησης των λαών και είναι πιο έντονα πνευματικά. Και όταν γεμίζει το μάτι… αδειάζει το μυαλό’.

Επίκαιρος λόγος που στοχοποιεί το ποδόσφαιρο, με την αλήθεια να παίρνει τη δραματική της μορφή. Σαφώς δεν βολεύει την θεαματική εισαγωγή μας.

Άνθρωποι κυρίως εκπρόσωποι της κουλτούρας, προσπάθησαν κατά καιρούς να στιγματίσουν το ποδόσφαιρο, σαν χαρακτηριστικό υπανάπτυξης, αντιπολιτιστικό θέαμα, αντιπνευματική εκδήλωση, χωρίς πάντως να καταφέρουν ν’ ανακόψουν την θριαμβευτική του πορεία, που κορυφώνεται στις καρδιές των φιλάθλων, μέσα από τις εκδηλώσεις μια επικολυρικής έκρηξης αρετών, παρορμήσεων και συναισθημάτων.

Ας παρακάμψουμε λοιπόν τις νουθεσίες του σοφού καθηγητή και τόσων άλλων που εναντιώνονται στο γεγονός μιας απτής πραγματικότητας, όπως περιγράψαμε πιο πάνω κι ας προχωρήσουμε στην παρουσίαση του ‘βασιλιά των θεαμάτων’, αποδίδοντας τιμές πρώτ’ απ’ όλα σ’ αυτούς που τον υπηρέτησαν και συνεχίζουν να τον υπηρετούν.