‘Η ΜΝΗΜΗ ΔΑΚΡΥΖΕΙ’: Αθλητικός σκοταδισμός

Αθλητικός σκοταδισμός

Η αυγή απ’ την Θεσσαλονίκη

Εκεί στα μέσα του 19ου αιώνα, με την οριστική αποτίναξη του Τουρκικού ζυγού, με ελεύθερη βέβαια την μισή Ελλάδα, αρχίζει η ανασυγκρότηση της παιδείας. Οι οργανωτές της ελληνικής παιδείας διαποτισμένοι από το πνεύμα του λογιοτατισμού πίστευαν και σύστηναν ως μοναδικό προορισμό της νεολαίας την μάθηση. Ήδη όμως στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης, η γυμναστική είχε μισό αιώνα ζωής και τα παιδαγωγικά τους συστήματα υπογράμμιζαν την ανάγκη της σωματικής ανάπτυξης και ευεξίας των μαθητών.

Οι Ευρωπαίοι επινοούν πλήθος ειδών και δραστηριοτήτων ψυχικής και σωματικής εκτόνωσης μέσα απ’ τον αθλητισμό και οι Άγγλοι ανακαλύπτουν το ποδόσφαιρο.

Την ίδια περίοδο στην Ελλάδα ο Γεώργιος Παγών, ο πρώτος Έλληνας γυμναστής, με τις δυτικές επιρροές και εμπνευσμένος απ’ τα συγγράματα επιφανών ομότιμων συναδέλφων του εξωτερικού, δίνει σκληρό αγώνα να περιέλθει η γυμναστική στα σχολεία..!

Γνωρίζει την σφοδρή αντίδραση των εκπροσώπων του λιγιοτατισμού, το πνεύμα του οποίου έχει εισχωρήσει βαθειά στην πνευματική ηγεσία του τόπου. Οι προκαταλήψεις κατά της σωμασκίας ήταν τόσο πολλές, ώστε ο αγώνας να καταλήξει σε αποτυχία. Ακόμη και οι μαθητές του Παγώντα ως δημοδιδάσκαλοι, αντί να γίνουν προπαγανδιστές της νέας αντίληψης περί σωματικής αγωγής, προσαρμόζονται και συμμορφώνονται στο πνεύμα της εποχής.

Το 1863 το διδασκαλείο έκλεισε και μαζί μ’ αυτό το γυμναστήριο… με τον διευθυντή του να χαρακτηρίζει ‘αηδές και βάρβαρο άθλημα’ το ποδόσφαιρο.

Με τέτοιες πρωχοδρομικές αντιλήψεις, ποιος τολμούσε να εισαγάγει ‘αλλότρια ήθη’ στον αθλητισμό, γι’ αυτό και ο ερχομός του ποδοσφαίρου θα καθυστερήσει μέχρι το τέλος του αιώνα, όταν η πρώτη Ολυμπιάδα στην Αθήνα το 1896, ‘σπάει’ την μέχρι τότε άκαμπτη αλυσίδα του αθλητικού καβουκισμού που έχει επιβάλλει η τάξη των μεγαλοαστών και λόγιων της Αθήνας.

Το ποδόσφαιρο άρχισε να κάνει δειλά-δειλά την εμφάνιση του στην Ελλάδα γύρω στα 1895. Αυτό συνέβη όταν στα λιμάνια του Πειραιά, της Πάτρας, της Θεσσαλονίκης αλλά και της Κωνσταντινούπολης και της Σμύρνης κατέφθαναν Αγγλικά πολεμικά πλοία με τους ναύτεςτων πληρωμάτων ν’ ασκούνται σ’ αυτό το περίεργο παιχνίδι για τους ντόπιους κατοίκους. Παράλληλα πολλοί Έλληνες φοιτητές σε Αγγλικά Πανεπιστήμια αλλά και μετανάστες σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες επέστρεφαν στην Ελλάδα φέρνοντας μαζί τους και το ποδόσφαιρο, όπως ο Παναγιώτης Βρυώνης από την Ελβετία, παίκτης της Σερβέτ και ο Γιώργος Ανδριανόπουλος (ο μεγαλύτερος απ’ τα πέντε αδέλφια) ο μετέπειτα ιδρυτής και ακολούθως ποδοσφαιριστής του Ολυμπιακού Πειραιώς.

Τυπώνονται σε φυλλάδιο οι πρώτοι κανονισμοί παιδιάς το 1898 κατά τον συγγραφέα Κλεάνθη Παλαιολόγο απ’ τον ομογενή Α. Βλαστό που υπήρξε και ο πρώτος Έλλην που ασχολήθηκε συστηματικά με το φουτ-μπολ.

Η προσθήκη του ποδοσφαίρου στο Ολυμπιακό αγωνιστικό πρόγραμμα του 1896 ήρε τις επιφυλάξεις και έθεσε τις βάσεις ώστε η νεολαία να στραφεί προς το ωραίο αυτό άθλημα και την κοινωνία να επιδείξει αρχικά ενδιαφέρον και μετέπειτα στις μέρες μας πραγματική λατρεία.

Ο ‘Εθνικός ΓΣ’ και ο αργότερα ο ‘Πανελλήνιος’ προπομπός του σημερινού Παναθηναϊκός Α.Ο. στην Αθήνα, ο ‘Πειραϊκός Σύνδεσμος’ στον Πειραιά, πρωταρχικός πυρήνας του μετέπειτα Ολυμπιακού ΣΦΠ, η ‘Ούνιον Σπορτίβ’ στην Θεσσαλονίκη, ο ‘Πανιώνιος’ και ο ‘Απόλλων’ στην Σμύρνη, ο ‘Ήφαιστος’ και η ‘Πέρα Κλουμπ’ (η σημερινή ΑΕΚ Αθηνών) στην Κωνσταντινούπολη, καλλιέργησαν και διέδωσαν το ποδόσφαιρο.

Χρονολογικά η Θεσσαλονίκη με την ίδρυση της ‘Ούνιον Σπορτίβ’ διεκδίκησε και πήρε τα πρωτεία απ’ την Αθήνα και τον Πειραιά, παρουσιάζοντας συγκροτημένη ομάδα. Τον κύριο πυρήνα αθλητών-ποδοσφαιριστών απετέλεσαν ξένοι όπως Ιταλοί, Γάλλοι, Άγγλοι και Βέλγοι που προκάλεσαν για πρώτη φορά την περιέργεια του πλήθους που παρακολουθούσε το παράξενο αυτό παιχνίδι.

Μεγάλη εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι μέλος της ποδοσφαιρικής αυτής ομάδας και ‘αστέρι’ της εποχής του, ήταν ο ιερέας Τετ της Αγγλικανικής εκκλησίας της Θεσσαλονίκης. Στην ομάδα αυτή συμμετέχουν ακόμη ο Πρόξενος του Βελγίου Κιούπερς, ο γιατρός Αλφιέρι, ο ταγματάρχης της Ιταλικής αποστολής Γκαλλόνι και άλλα μέρη της τότε κοινωνικής, πολιτικής και στρατιωτικής νομενκλατούρας. Την ποδοσφαιρική αυτή ομάδα πλαισιώνουν αργότερα και κάποιοι Έλληνες και Ισραηλίτες νέοι, που επιστρέφουν από σπουδές στο εξωτερικό, δίνοντας ώθηση μεγάλη στο νέο σπορ και γίνονται δάσκαλοι της νέας παιδιάς. Ο ‘Όμιλος Φιλόμουσων’ ήταν το αμιγέστερο σε γηγενείς ποδοσφαιριστές ποδοσφαιρικό σωματείο που ακολούθησε για την συνέχεια και μεταγενέστερα πήρε την επωνυμία που διατηρεί μέχρι και σήμερα ΓΣ ‘Ηρακλής’, γνωστότερος ως ‘Γηραιός’. Μάλιστα σ’ ένα αγώνα οι ενθουσιώδεις αρχάριοι είχαν επικρατήσει της ‘Ούνιον Σπορτίβ’ με 3-2 σκορ, γεγονός που εκτόξευσε την δημοτικότητα του σπορ στα ύψη για την συμπρωτεύουσα.

Από πλευράς οργάνωσης και τεχνικής κάτι μεταξύ δράματος και κωμωδίας. Το μόνο αξιοσημείωτο με το τέλος του αιώνος (19ος), η επίσημη ολοκληρωμένη μετάφραση των κανονισμών ποδοσφαίρου που ήρθε να συμπληρώσει την προσπάθεια του Βλαστού, από τον Ιωάννη Χρυσάφη στα 1898. Επίσημη πάντως εμφάνιση κάνει το άθλημα στις 12/01/1898 με την διοργάνωση ποδοσφαιρικών συναντήσεων κι ομοσπονδιακό φορέα τον ΣΕΓΑΣ.